De gemeente Venlo maakte onlangs haar besluit bekend naar aanleiding van een rapport dat de onteigening van Joods vastgoed tijdens en na de Tweede Wereldoorlog nauwgezet beschrijft. Venlo deed niets om Joodse inwoners te beschermen of hun leed na de oorlog te verzachten. De stad ging zonder meer mee met de Duitse bevelen en bemoeilijkte na de bevrijding het rechtsherstel. Na 1945 kwam ze met naheffingen voor belastingen en voor het leidingwater dat was weggestroomd uit de door oorlogsgeweld getroffen synagoge.
Restauratie
Venlo biedt daarvoor nu excuses aan. Het neemt de restauratie van de verwaarloosde Joodse begraafplaatsen ter hand. De oude begraafplaats zal na de restauratie worden overgedragen aan het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK). Het Joodse monument wordt teruggeplaatst en de gemeente komt met een educatief centrum en daarbij behorend plan. Dat klinkt goed.
Plicht
Dat is het niet. Venlo heeft de wettelijke plicht om als eigenaar begraafplaatsen goed te onderhouden. De aangekondigde restauratie is niets meer dan achterstallig onderhoud. Recent is na druk van de bevolking besloten tot restauratie en om het Schüren-Moserhuis in te richten als educatief centrum. Dit staat los van het onderzoek. En terugplaatsing van het synagoge-monument? Dat is nauwelijks meer dan het rechtzetten van een oude gemeentelijke misstap, nu verkocht als nobele daad.
Venlo speelt het spel handig door bedragen en ‘zogenaamde giften’ prominent te presenteren. Voor de oude begraafplaats hanteert Venlo een ‘commerciële waarde’ van ruim 8000 euro, terwijl bekend is dat er nooit gebouwd kan worden. Venlo doet uitsluitend wat het niet kan weigeren: 2500 euro compensatie voor onterecht geheven belastingen tijdens en kort na de oorlog. Voor wie de details niet kent, lijkt het alsof die sigaar uit eigen doos heel wat is, en mogelijk ook dat Joden nooit tevreden zijn.
Niet aansprakelijk
Roermond en Maastricht stelden elk 125.000 euro beschikbaar voor de toekomstbestendigheid van het Joodse leven in Limburg. Venlo weigert dit expliciet. Het rapport over het geroofde Joodse erfgoed kreeg de veelzeggende titel ‘Balans van Chronisch Tekortschieten’. Venlo bevestigt de actualiteit ervan met zijn bestuurlijke zelfbedrog. Nog altijd wenst het voor levende Joden niets te doen. Formeel is Venlo niet aansprakelijk, maar dat is geen excuus om zijn morele verantwoordelijkheid ernstig te verzaken. Net als toen. De Amerikaanse auteur Dara Horn stelde ‘dat mensen alleen van dode Joden houden’. Zie Venlo.