De Universiteit van Amsterdam (UvA) ontving vorige week een brandbrief van twee promovendi, ondertekend door 1200 studenten en medewerkers. Hun eis: de onderwijsinstelling moet zo snel mogelijk expliciete steun uitspreken voor de Palestijnen in het conflict met Israël. Volgens de auteurs zal 2023 het jaar zijn waarin de wereld bewondert hoe ‘de Palestijnen zich weten te verzetten tegen kolonialisme en bezetting en genocide overleefden’.

De terroristische aanval van Hamas op Israël wordt in zijn geheel niet genoemd in de brief. Een aantal Joodse studenten voelt zich erdoor in het nauw gedreven, erkent de universiteit. „We zien hier woke in actie”, zegt filosoof Floris van den Berg. Hij schreef een boek over het fenomeen op Nederlandse universiteiten, waarbij relatief kleine groepjes activisten hele debatten kapen. „Het is een ideologie die van zwart-witdenken houdt. Iets is goed of fout – de blanke man is vaak fout – en in dit conflict kiezen ze de kant van de slachtoffers van wat ze ‘Israëlisch kolonialisme’ noemen. Daarbij wordt de terreur van Hamas makkelijk vergeten, want dat past niet in het zwart-witbeeld.”

Een vergelijkbare scène speelde zich af in Nijmegen, waar pro-Palestijnse studenten een spandoek ophingen met de provocerende tekst ‘From the river to the sea’ en eisten dat de Radboud Universiteit alle banden met Israël verbreekt.

Erger

Hoe veilig is het nu voor studenten die Israëlische roots hebben om zich uit te spreken? „Ik verzwijg mijn eigen achtergrond liever”, zegt Jonathan Feldmar, een Joodse student die de master Internationale Betrekkingen in Leiden volgt. Voor de non-profit StandWithUs houdt hij ‘aan antisemitisme grenzend anti-Israël gedachtengoed’ op Nederlandse universiteiten in de gaten. Sinds de aanval van Hamas is de situatie erger geworden. „Veel andere Joodse studenten hebben ook last van het huidige klimaat. Moet je je voorstellen dat je in de collegebanken naast iemand zit die net die petitie heeft ondertekend en Israëliërs beticht van genocide. We voelen ons met de nek aangekeken.”

Veilige plek

Het is cruciaal dat universiteiten in deze polariserende tijden ervoor zorgen dat ze een veilige plek zijn, zegt Van den Berg. „Dat betekent: ook een ‘safe space’ zijn voor Joodse studenten. In de woke-wereld betekent ‘veiligheid’ al snel dat je niks meer mag zeggen, om maar niemand te beledigen. Maar hier gaat het om fysieke veiligheid: als er ophitsende slogans hangen die tot geweld oproepen tegen Israël, komt een veilige plek voor studenten en medewerkers in gevaar.”

Lees ook: Niet herkenbaar als Jood in Limburg over straat uit angst: ‘Weer voelen we ons niet veilig’

Universiteiten zitten in hun maag met spanningen die voortkomen uit het conflict. Het bestuur van de Universiteit Leiden roept in een statement op tot een fatsoenlijk en open debat: ‘Met respect voor anderen, ook als je meningen verschillen. Haatzaaien, geweld en onverdraagzaamheid zullen niet worden getolereerd door de universiteit.’ De Universiteit Utrecht zegt ‘veel verzoeken’ te hebben gekregen van haar studenten om een zijde te kiezen in het conflict. „We begrijpen de oproep tot stellingname”, schrijft het bestuur in een brief aan studenten. „Toch is dat niet onze rol als UU. Wij zijn een universiteit, geen politiek instituut.”

De UvA reageerde overigens ook afwijzend op de eis van de pro-Palestijnse medewerkers en studenten. (De Telegraaf)